Vieiros

Aboliría as multinacionais e os bancos. Poría os recursos naturais e as infraestruturas en mans do pobo a nivel local. Crearía unha política de abaixo a arriba, na que os municipios -e dentro destes, os barrios- fosen soberanos. Deixaría só as decisións en que cumprise a coordinación (á enerxía, as infraestruturas, o transporte) a entes federais, nunca en base a poderes estatais. Fomentaría a economía comunitaria e solidaria.

O catalán Enric Duran (Vilanova i la Geltrú, 1976) anunciou en setembro de 2008 que durante dous anos conseguira case medio millón de euros en créditos de 39 bancos, a través de empresas ficticias, e que non pensaba devolver. Unha parte do diñeiro destinouno a publicar Crisi (.pdf / 1.13MB) unha revista que se repartiu de balde o 17 dese mes, onde se informaba de como nos 'rouban' os bancos e como facer para lle dar a volta á situación. Despois, fuxiu ao estranxeiro.

Reapareceu en público o 17 de marzo de 2009 para presentar un novo número: Podem! (.pdf / 5.84MB). Foi detido e dous días o xuíz decretaba prisión sen fianza, aínda que o 20 de maio a Audiencia de Barcelona lle concedía a liberdade provisional previo pago de 50 mil euros que se fixo en base a achegas voluntarias.

Esta semana está de visita no noso país. O luns estivo dando unha conferencia en Ourense, no Centro Social 'Sem um cam'; o martes, en Vigo, no CS A Revolta; esta cuarta feira, en Compostela no local social da CNT; e a quinta, no CS Atreu da Coruña. Ademais, este venres e sábado, tamén no Atreu, haberá unha asemblea aberta para toda Galiza. Vieiros conversou con el.

Vieiros: Por que, segundo vostede, é tan malo o capitalismo?
Enric Durán: O capitalismo desde sempre xerou e ampliou as desigualdades sociais e económicas, tanto entre Norte e Sur, como dentro dos propios países entre as elites e o pobo. Hai cada vez un maior impacto ambiental no Planeta. E ademais de todo isto que trae consigo, o capitalismo non é viábel por máis tempo porque está a chegar ao límite dos recursos naturais, e como precisa medrar para funcionar, a conclusión é que ademais de non ser desexábel é imposíbel a longo prazo. É urxente atopar unha alternativa.

A alternativa que vostedes defenden é o decrecemento. En que consiste?
É unha corrente crítica co capitalismo neste senso e porque fomenta valores materialistas que son contrarios ao que realmente pode ser vivir ben, vivir feliz. A través do decrecemento pódese pensar nun plan de transición a outros modelos baseados na redución do consumo, da produción, do traballo, e unha volta ao ámbito local. Localizar a economía, e por tanto a política. Procurar a solución aos problemas nas relacións comunitarias, veciñais, saíndo do individualismo ao que nos levou o capitalismo converténdonos en seres consumistas antes ca en persoas.

"Vivir ben, vivir feliz". Que quere dicir con isto?
Aproveitar o tempo de lecer, coa xente que queremos, poder adicarnos á cultura, á arte, a aprender, a aquilo que o capitalismo deixa unha marxe moi pequena de tempo porque o temos que empregar en producir e consumir, en gastar cartos cando realmente son as cousas inmateriais as que nos satisfán.

As críticas máis duras que fan van contra a banca. Porén, os que defenden o seu papel na sociedade argumentan que de non existir non se poderían financiar proxectos empresariais e, polo tanto, xerar emprego ...
O financiamento de empresas é unha parte moi pequena na actualidade. Cada vez finánciase máis o consumo, producindo o endebedamento exponencial da xente que lle serve á banca para manter ese crecemento inviábel. Crean diñeiro da nada a partir de pequenos créditos, multiplicándoo, un privilexio que só teñen os bancos con respecto ao resto de persoas físicas e xurídicas. Por iso teñen tanto poder sobre toda a sociedade.

Mais moitas das investigacións científicas, médicas, que van en beneficio de toda a sociedade, serían imposíbeis sen financiamento, non cre?
Seguramente moitas investigacións avanzarían máis de se basearen no coñecemento compartido, no Creative Commons, non en privatizar nin en crear patentes. Temos o exemplo do Linux e do software libre, que se deberían aplicar a outros eidos da ciencia.

Insisto. Deixando fóra o uso que se lle dea ao resultado final, este tipo de investigacións precisan dun primeiro impulso, de diñeiro para as poder desenvolver ...
Chegados á alternativa non serían tantos os proxectos que se financiasen. Aí entraría a democracia directa para que o pobo puidese decidir que investigacións son necesarias. Actualmente, a democracia está totalmente separada das prioridades que se estabelecen en investigación. Por tanto, non é tanto unha cuestión de cartos como de democracia. Se a xente quere que algo se investigue, haberá capacidade para o facer.

Se a iniciativa privada, os bancos e o capital, non son a solución, debería haber unha maior intervención do Estado?
A nacionalización da banca -non a puntual para sacar unha entidade da creba e logo volvela privatizar, senón como plan- posibelmente melloraría bastante as cousas na sociedade. Mais eu tamén o vexo bastante inviábel porque a banca non está disposta a perder a súa iniciativa privada nin os estados van facer esa absorción. É unha idea que pode parecer boa, mais eu coido que é prioritario procurar accións que lle permitan á xente deixar de depender do sistema capitalista.

Sosteñen vostedes que os bancos teñen comprado os estados e os partidos políticos ...
Claro, todo o mundo lles debe. Os partidos fan as súas campañas a partir do endebedamento cos bancos, e despois estes pásanlles conta. Os estados tamén están máis endebedados, sobre todo cos bancos centrais, que non están en mans dos estados senón que van por libre e ese por libre significa, evidentemente, en mans das elites económicas.

Diferenciaría entre bancos e caixas de aforro polo compoñente social destas?
As caixas de aforro convertéronse noutro tipo de bancos co mesmo obxectivo. A única diferenza é que están na obriga de ter unha obra social. Polo resto son empresas con ánimo de lucro. Non pagan a accionistas, mais pagan a executivos que cobran altos soldos para manter esas estruturas burocráticas.

Que alternativa hai entón para os aforros dos traballadores?
Os que teñan aforros poden poñelos en organizacións de banca ética cooperativa. Aquí en Galiza tedes Coop57, que hai un ano que funciona e leva 15 en Cataluña. Permite pór os cartos en proxectos cooperativos e sociais e ter así un lugar onde aforrar. Tamén está o proxecto de banca ética cooperativa Fiare, que aínda non funciona aquí e que é un plan para se converter no primeiro en todo o Estado español.

A nivel internacional tamén se puxeron en marcha outras alternativas á banca tradicional. Por exemplo, o chamado 'banco dos pobres' con microcréditos de Muhammad Yunus, en Bangladesh. Que lle parece?
A intención é boa, mais está moi limitada porque son mecanismos de mercado que tamén produce endebedamento e normalmente cobran altos xuros para ser viábeis. Entón, creo que é unha vía bastante equivocada. Repito, temos que reforzar as comunidades e permitir que non dependan do diñeiro capitalista.

Mesmo prescindindo dos cartos, en base ao troco de bens?
Son fórmulas que teñen tradición en moitas partes do mundo e precisamente co capitalismo o que estamos é sacándollelas. Tamén hai sistemas de microcrédito que non son parte dun banco senón que están feitos internamente na comunidade. A xente fai unha caixa común e cando alguén ten unha necesidade tira dela, mais non en base a préstamos con xuros.

Outra iniciativa a nivel mundial que loita contra as inxustizas do sistema é a Asociación pola Taxación das Transaccións e pola Axuda aos Cidadáns (Attac). Que opinión lle merece?
Seguramente de se levar a cabo sería unha mellora importante e afectaría a capacidade especulativa do sistema financeiro. Mais estamos nas mesmas. Estas opcións ao capital non lle interesan e polo tanto esa capacidade de mobilización social poderíase usar xa para construír unha alternativa ao sistema. Ao final, todas estas se converten en reformas inviábeis porque dependen de que o poder as queira facer. Paréceme máis importante acumular forzar de todos os movementos sociais para construír a alternativa ao capital.

Hai na actualidade algún sistema no mundo que se aproxime ao que vostedes defenden?
Houbo exemplos, mais non desde o Estado, senón desde movementos sociais ou loitas concretas, por exemplo, as comunidades zapatistas en Chiapas; ou en Arxentina, en 2001, coas asembleas que se crearon; ou o MST, que cos seus propios recursos enfrontan o sistema desde a súa autonomía. Exemplos deste tipo, sobre todo en América Latina, témolos, mais desde abaixo non desde o poder.

O pasado 17 de setembro, publicaban un novo boletín: Volem!, un manual de propostas para materializar esa alternativa. É posíbel que un traballador mileurista poida levalas a cabo?
Unha parte desas propostas fan referencia á folga de usuarios de bancos que é a campaña que estamos promovendo. Aí cada un pode participar á súa maneira e no grao que poida. Trátase precisamente de que calquera persoa teña unha opción viábel para ir aminorando as súas relacións cos bancos. Quen poida cerrar a súa conta, que o faga. Quen teña que mantela aberta porque cobra o primeiro de cada mes, pois quizais pode sacar ese diñeiro e non deixar que o banco especule con el aínda que sexa pouco. Hai moitas pequenas accións que a xente pode facer.

Por exemplo?
A maioría son accións colectiva. Que a xente se xunte para compartir. Por exemplo, en Ourense e en Vigo hai un proxecto que se chama Cousateca, que é como unha biblioteca mais de cousas. A xente que usa cousas de cando en vez, pode levalas ao local para compartir e ten un sistema de empréstito. O que ten unha raqueta de tenis, un vídeo, ou cousas para os bebés que só se usan en momentos puntuais, van pasando de man en man sen que cada un as teña que mercar de xeito privado. Tamén están as redes de troco, que son máis flexíbeis porque se trocan cousas que xa non se precisan. E tamén as moedas sociais que permiten ir prescindindo dos euros.


ESTAFA DE 492 MIL EUROS A 39 ENTIDADES FINANCEIRAS

Esta campaña é continuación doutras, a primeira a publicación de Crisi, que se financiou con diñeiro que vostede estafou a varias entidades financeiras e pola que 'saltou á fama'. Como xurdiu este plan?
Foi a partir de 2005 que comecei a visitar os bancos, aínda que a parte máis importante foi en decembro de 2007 e xaneiro de 2008. Xurdiu a raíz de procurar alternativas para reforzar os movementos sociais e especialmente para lanzar o movemento polo decrecemento en Cataluña. Parecíanos urxente ante a crise que se aproximaba. Decidinme a tirar cara a adiante con esa acción e crear debate social sobre a crise enerxética, o pico do petróleo, e fomentar o decrecemento.

A nivel persoal tivo que ser unha decisión difícil?
Eu xa levo 10 anos ocupado nos movementos sociais e vivo fóra desde hai tempo, polo tanto para min só era un paso máis na miña vinculación vital con este tipo de propostas. Eu non tiña propiedades nin nada, o compromiso que escollía era ser insolvente de por vida. E logo o reto de ir ao cárcere asumíao como parte do compromiso que teño co cambio social.

Que tal lle foi en prisión?
Tranquilo. Foron dous meses que pasaron axiña, escribindo moito e aprendendo de como funciona ese submundo que é onde máis se vulneran os dereitos humanos en calquera lugar e é moi descoñecido.

Que lle comentaban os seus compañeiros na cadea sobre as súas teorías? Explicoulles por que estaba alí?
Moitos xa o coñecían a través da prensa e tiñan bastante curiosidade pola acción en si, porque quizais eles a podían utilizar con outros obxectivos. Mais había moito respecto.

Haberá moita xente que diga que vostede é un hippie?
Cada quen ten que buscar o seu papel no cambio social. O meu obxectivo non é ir vivir ao campo porque gusto máis de organizar os movementos sociais e dedicarlle moito tempo. Traballo moito tempo diante do computador, Non creo que peque moito coa idea de hippie, aínda que si coa de vivir co mínimo diñeiro e os mínimos recursos.

A internet ha ser unha ferramenta básica neste labor, non si?
Permítenos organizarnos en rede, en tempo real, con moi poucos recursos. Evita moitos desprazamentos e reunións que doutro xeito serían custosas tanto de tempo como de enerxía. Aínda que a internet e os computadores tamén forman parte do sistema enerxético e consomen recursos que son escasos. Mais é unha ferramenta útil para comunicar con poucos cartos e chegando a moita xente.

Cre factíbel que as súas ideas acaben por callar na sociedade?
Estao a facer. En Cataluña cada vez hai máis xente que se está implicando nestas alternativas e máis nesta situación de crise. Non podemos seguir con este sistema. Creo que fai falta moita organización e coordinación. Mais xente concienciada haina, en todas partes.