Vieiros

Aínda que a tese que temos entre mans é tan fácil de entender como, noutra clave, irrefutábel, cómpre que gardemos as distáncias no que atinxe a dous preconceptos que a anteceden. O primeiro adianta que nos movementos norteamericanos destes últimos anos en Afganistán e Iraq se apreza de maneira sinxela o vigor de dous grandes obxectivos que darian conta, ao cabo, do principal: reconfigurar, por un lado, o panorama estratéxico do Oriente Próximo, convertendo a rexión nunha atalaia desde a que manter vixiados a eventuais competidores, e facer-se co control de matérias primas enerxéticas -no seu caso, tamén, de conductos de transporte- moi gulosos. A segunda presunción acata, sen mais, que a loita sen cuartel contra o terrorismo internacional é explicación primeira das accións militares que nos ocupan.

Xa suxerimos que cómpre manter as distáncias no que respecta a esas duas percepcións. Polo que á primeira se refire, a razón parece simple: hai que preguntar-se se, alén de sisudas opcións xeoestratéxicas e xeoeconómicas, o que agroman non son senón os prosaicos e persoais intereses do grupo dirixente en Estados Unidos. Direi-no con maior claridade: cando se afirma, de novo con argumentos solventes, que a estratéxia da Casa Branca está a naufragar visíbelmente en Iraq, esquece-se que por detrás son moitas as empresas norteamericanas que, nos ámbitos do complexo industrial-militar, da construcción civil e, con certeza, da enerxia, están a obter enormes benefícios nese atribulado país. Se cadra isto é, con moito, o principal para Bush e os seus, que sorrín cando escoitan a tantos expertos.

Fariña doutra saca é a que corresponde á segunda presunción. Neste caso debemos recear moito de que, falando en sério, a represión do terrorismo internacional sexa alicerce primeiro da conducta planetária de Estados Unidos. Semellante intuición deturpa, e dramaticamente, os feitos. Significativo é que a Estratéxia de Seguridade Nacional aprobada en Washington en setembro de 2002 identifique dous grandes obxectivos da política exterior norteamericana --afortalar, por un lado, a hexemonia própia e espallar, polo outro, o modelo de capitalismo estadounidense para que alcance o derradeiro cantiño do globo-- e ningunha mención faga, entre tanto, do terrorismo internacional. A invocación ritual deste non é senón un recurso interesado para botar adiante operacións militares que noutras circunstáncias serian inabordábeis. Estados Unidos non está inmerso nunha loita sen cuartel contra Al Qaida e redes similares: as suas políticas apuntan sen mais, e antes ben, a desfacer-se de competidores e rivais, sexa cal sexa a condición, marcada polo terror ou non, destes.

Na rebotica da tese xeral que estamos a glosar o que se albisca é algo de relevo: quen dirixen hoxe a principal poténcia planetária actúan en proveito de intereses singularísimos que acantoan o vigor dos que corresponden aos seus própios concidadáns. Pense-se, por exemplo, na natureza da resposta maior que a Casa Branca ten decidido ofrecer aos inxentes problemas de vulnerabilidade enerxética de Estados Unidos. Lonxe de asumir a necesidade imperiosa de reducir o consumo interno de petróleo e de gas natural, e lonxe tamén do desígnio de propiciar un rápido e libertador desenvolvemento de fontes alternativas de enerxia, os gobernantes norteamericanos do momento, atentos aos intereses de xigantescas empresas, decidiron enfrontar costosísimas e sanguentas operacións militares que moitos entenden que exhiben, por demais, incertos resultados. A ton coa percepción dos feitos que estamos a acariñar é obrigado salientar unha vez mais que, se eses resultados son innegabelmente incertos para o cidadán norteamericano de a pé -que haberá de pagar cos seus impostos a ousadia bélica de Bush-, non falta quen teima en alegrar-se ao comprobar como a conta de resultados dun feixe de macabras empresas engorda espectacularmente, en aplicación estricta dunha máxima ben coñecida: mentres os benefícios se privatizan, as perdas, en troques, se socializan.